İki ittifakın da seçim vaadi: 52 yıl evvel atılan imza gerçekleşecek

Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili Genel Seçimlerine 20 gün üzere kısa bir mühlet kala seçim öncesi birçok mevzuda emsal telaffuzlar içine giren siyasi partiler, ailelere ağırlaştı. Yatırımlar, teşvik ve istihdam siyasetlerinde kamuoyunun önüne çeşitli modeller ortaya koyan ittifakların, ailelerin ekonomik teminat altına alınmasına yönelik taahhütleri de birbirine benziyor. Şayet siyasetçiler seçim sonrası taahhütlerini değiştirmezse, seçimi iki favori adaydan hangisi kazanırsa kazansın, aileler için tertipli gelir garanti altına alınmış görünüyor. Millet İttifakı’nın adayı Kemal Kılıçdaroğlu, 2011 yılından bu yana Aile Dayanakları Sigortasını gündeme getirirken her aileye minimum fiyat gelir garantisi vadediyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise 2022 yılı ikinci yarısından itibaren yürürlükteki Aile Toplumsal Dayanak Programını, Gelir Tamamlayıcı Aile Takviye Sistemi olarak revize edeceğini duyurdu.

2011’den bu yana Kılıçdaroğlu’nun taahhüdü

Millet İttifakı’nın adayı CHP önderi Kemal Kılıçdaroğlu, 2011 yılında yapılan seçimlerden bu yana çabucak her seçimde aile dayanakları sigortası kavramını gündeme taşıyor. Bu seçim öncesinde geçen yıl Eylül ayında Aile Takviyeleri Sigortası (ADS) için özel bir toplantı düzenleyerek uygulamayı düşündüğü programın ayrıntılarını açıkladı. CHP’nin önerdiği ADS ile kişinin doğumundan vefatına kadar bütün hayatının toplumsal teminat altına alınması, her aileye taban gelir teminatı verilmesi öngörülüyor. Bunun için öncelikle Aile Dayanakları Sigortası Kurumu kurulacak. Her ailenin durumu özel olarak incelenecek, konuttaki engelli/yaşlı/öğrenci/çocuk sayısına nazaran ailenin geliri belirlenecek. Her aileye gelir durumuna ve yapısına nazaran değişen ölçülerde takviye teminatı verilecek.

Destekten yararlanan ailelerin çocuklarına tahsil hayatı boyunca burs ve fiyatsız yurt imkanı sağlanacak. Takviyeden, yalnız yaşayan bireyler de yararlanacak. Ayıca boşanan bayanların mesken kirası, eşya sarfiyatı ve çocuk bakım gereksinimleri Aile Takviyeleri Sigortası’nın teminatı içinde olacak.

“Aile geliri minimum fiyata tamamlanacak”

Kemal Kılıçdaroğlu, Bayramın ikinci günü toplumsal medya hesabından yayınladığı vidoda Aile Dayanakları Sigortası ile minimum fiyatın altında geliri olan ailelerin gelirlerinin taban fiyata tamamlanacağını söyledi. Ailelere minimum gelir teminatı verileceğini belirten Kılıçdaroğlu, paraların bayanların hesabına yatırılacağını bilirdi. Kılıçdaroğlu, faize hassasiyeti olanların ödemelerinin ise iştirak bankalarında açılacak altın hesabına yatırılacağını aktardı.

Aile Dayanakları Sigortası, Millet İttifakının Ortak Siyasetler Mutabakat Metninde de toplumsal siyasetler başlığı altında yer aldı.

Cumhur İttifakı ne taahhüt ediyor?

Türkiye’de aile sigortası modeline benzeyen bir sistem Türkiye Aile Dayanak Programı kapsamında 2022 yılı Temmuz ayından bu yana uygulanıyor. Ailelere çocuk sayısına bağlı olarak 850-1250 lira ortasında ödeme yapılıyor. Bu kapsamda şu ana kadar 3,4 milyon haneye 26,1 milyar lira ödeme yapıldı.

Detaylarını Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçtiğimiz hafta duyurduğu AK Parti seçim beyannamesinde ise aile sigortasına emsal bir kavram olarak Gelir Tamamlayıcı Aile Takviye Sistemi taahhüt ediliyor. AK Parti beyannamesinde taahhüt edilen modele ait şu sözler yer alıyor: “Aile Toplumsal Takviye Programı (ASDEP) ile ahengini da gözeterek, hanelerin belli bir gelir seviyesini garanti altına alan Gelir Tamamlayıcı Aile Takviye Sistemini hayata geçirerek Aile Bazlı Vatandaşlık Maaşı uygulamasını başlatacağız. Bu sayede, hakkaniyete uygun formda, gelirden en az hisse alan nüfusun gelirdeki hissesini yükselterek gelir dağılımını güzelleştirmeye devam edeceğiz.”

“Türkiye Aile Takviye Programımıza ‘Koruyucu Önleyici Toplumsal Yardım Kalkanı’ bileşenini ekleyerek yoksulluk hududuna yakın olan ve dayanak sağlanmadığı takdirde yoksulluğa düşecek ailelerimize nakdi dayanak sağlayarak yoksulluğa düşmelerini önleyeceğiz.”

“Oyun değiştirici nitelikte bir gelecek önerisi”

Siyasi partilerin aile sigortası olarak tanımladıkları bir çeşit gelir garantisinden farklı olarak bu kategoride bir de Vatandaşlık Temel Geliri (VTG) kavramı var. Bu alanda değerli çalışmaları bulunan Vatandaşlık Temel Geliri Araştırma Geliştirme Kültür ve Yayma Derneği Lideri Dr. Ali Keyifli Köylüoğlu, sistemi EKONOMİ’ye kıymetlendirdi. VTG’nin temel prestijiyle gücün yine dağılımı olduğunu belirten Köylüoğlu, bunu kısaca “Tüm vatandaşlarımıza, her bir bireye, rastgele bir sınırlama, ayrım yahut kaide olmaksızın, temel muhtaçlıklarını karşılayabileceği ölçüdeki nakdî büyüklüğün, bir anayasal hak olarak, ömür uzunluğu, şartsız, ayrıca gelirlerinden bağımsız ve tertipli bir biçimde devletimiz tarafından ödenmesidir” biçiminde özetledi. Köylüoğlu, VTG’nin; bayan, erkek; genç, yaşlı; çalışan, çalışmayan; toplumsal garantisi olan, olmayan; daha evvelden bir toplumsal güvenlik kurumuna katkı vermiş, vermemiş ayırt etmeksizin; kısaca toplum içinde rastgele bir alt küme tanımlamadan ve rastgele bir halde bir sınıf ayrımına vesile olmayacak biçimde tüm vatandaşları kapsadığını söyledi. Bunun, vatandaşların hak sahipliği noktasında üçüncü tarafların kelam sahibi olmadığı bir sistem olduğunu belirten Ali Köylüoğlu, siyasi tercihler dahil rastgele bir baskı olmadan tercih yapılmasını sağladığını ve aslında oyun değiştirici nitelikte bir gelecek önerisi olduğunu belirtti.

52 yıl evvel verilen taahhüt

Aile Sigortası kavramı aslında Türkiye için çok yeni değil. Türkiye 1971 yılında Memleketler arası Çalışma Örgütü’nün (ILO) “Sosyal Güvenliğin Taban Normları Sözleşmesi”ni imzalayarak mukavelede söz edilen 9 temel sigortayı uygulayacağı taahhüdünde bulundu. Lakin ortadan geçen 52 yılda “Aile Sigortası” uygulaması hayata geçirilmedi.

“İYİ Ömür Modeli”

Millet İttifakı ortaklarından GÜZEL Parti’nin ‘İYİ Hayat Gelir Modeli’ başlıklı bir projesi bulunuyor. Model, 18-26 yaş ortasındaki 10 milyon gence ve 4 milyon aileye düzeli olarak nakit yardım yapılmasını öngörüyor. Proje ile yoksulluk oranının yüzde 46 azaltılması, kişi başı gelirin ise yüzde 6 artırılması taahhüt ediliyor.

Hüseyin Gökçe – ekonomim.com